Hiệu ứng Matthew là gì?
Hiện ứng Matthew, còn được gọi là "quy luật người giàu càng giàu, người nghèo càng nghèo", mô tả xu hướng gia tăng bất bình đẳng trong xã hội. Theo đó, những cá nhân hay tổ chức sở hữu nguồn lực, lợi thế ban đầu sẽ có nhiều cơ hội để gia tăng và củng cố vị thế của họ. Ngược lại, những bên có nguồn lực và vị thế yếu hơn thì ngày càng gặp khó khăn và tụt hậu.
Hình ảnh ẩn dụ trong Kinh thánh "người có sẽ được thêm, kẻ không có sẽ bị lấy mất" đã phần nào phản ánh bản chất của hiệu ứng này. Nó cho thấy sự chênh lệch ngày càng gia tăng giữa những người thành công và thất bại, tạo nên vòng xoáy bất bình đẳng khó phá vỡ.
Hiệu ứng Matthew thể hiện sự bất bình đẳng của xã hội
Ví dụ về hiệu ứng Matthew
Trong giáo dục
Học sinh có xuất phát điểm tốt, ví dụ như biết đọc sớm, tiếp thu nhanh, thường có nhiều cơ hội phát triển hơn trong môi trường học tập. Giáo viên thường dành nhiều sự quan tâm, khuyến khích, tạo điều kiện cho những học sinh này học hỏi, phát biểu, từ đó giúp các em xây dựng sự tự tin và trau dồi kiến thức. Nhờ vậy, những học sinh này có khả năng đạt được thành tích cao hơn trong học tập và nghiên cứu sau này.
Ngược lại, học sinh gặp khó khăn trong học tập thường ít được trao cơ hội và đối mặt với nhiều thử thách hơn. Điều này có thể dẫn đến sự thiếu tự tin, giảm động lực học tập và ảnh hưởng đến kết quả học tập của các em.
Nghiên cứu của nhà khoa học Robert Rosenthal vào những năm 1970 đã chứng minh ảnh hưởng của kỳ vọng đối với kết quả học tập của học sinh. Khi giáo viên kỳ vọng cao vào một học sinh, học sinh đó có xu hướng nỗ lực học tập và đạt được kết quả tốt hơn. Ngược lại, học sinh bị đánh giá thấp thường có động lực học tập thấp và kết quả học tập cũng không được khả quan.
Những em học tốt giáo viên sẽ càng khuyến khích đi lên và ngược lại
Trong kinh tế
- Người giàu có nhiều nguồn lực tài chính, khả năng tiếp cận vốn đầu tư, công nghệ tiên tiến, thị trường rộng lớn, từ đó gia tăng thu nhập và củng cố vị thế kinh tế. Họ có thể đầu tư vào bất động sản, chứng khoán, kinh doanh, v.v., tạo ra lợi nhuận kép và gia tăng tài sản theo thời gian.
- Người nghèo thiếu thốn về nguồn lực tài chính, khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay, thị trường, công nghệ, dẫn đến thu nhập thấp và khó khăn trong việc cải thiện đời sống. Họ thường phải dành phần lớn thu nhập cho chi phí sinh hoạt cơ bản, hạn chế khả năng tiết kiệm và đầu tư, từ đó khó có thể thoát khỏi vòng xoáy nghèo đói.
- Doanh nghiệp lớn có thương hiệu uy tín, nguồn lực dồi dào, khả năng tiếp cận thị trường rộng lớn, dễ dàng thu hút khách hàng và đối tác. Họ có thể đầu tư vào quảng bá, marketing, phát triển sản phẩm mới,...để gia tăng thị phần và củng cố vị thế cạnh tranh.
- Doanh nghiệp nhỏ khó khăn trong việc cạnh tranh với doanh nghiệp lớn, thiếu nguồn lực, khả năng tiếp cận thị trường hạn hẹp, dẫn đến thị phần nhỏ và dễ bị tổn thương bởi những biến động của thị trường. Họ thường phải chật vật duy trì hoạt động, hạn chế khả năng đầu tư và phát triển.
Người giàu và người nghèo
Trong xã hội
- Người có trình độ học vấn cao có nhiều cơ hội lựa chọn công việc hơn, dễ dàng tiếp cận các công việc có thu nhập cao và ổn định. Họ có thể tham gia các khóa học đào tạo chuyên môn, nâng cao kỹ năng để gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường lao động.
- Người có trình độ học vấn thấp khả năng lựa chọn công việc hạn chế, thường phải làm việc trong các ngành nghề có thu nhập thấp và điều kiện làm việc khó khăn. Họ có ít cơ hội được đào tạo, nâng cao kỹ năng, từ đó khó có thể cải thiện thu nhập và vị thế trong xã hội.
>>> Xem thêm: Bánh xe cuộc đời là gì? 5 điều cần biết và cách áp dụng cân bằng cuộc sống
Sự phân tầng xã hội dựa trên nguồn thu nhập
Ảnh hưởng của hiệu ứng Matthew
Gia tăng bất bình đẳng
Hiệu ứng Matthew khiến cho người giàu càng giàu hơn, người nghèo càng nghèo đi. Điều này dẫn đến sự phân hóa giàu nghèo ngày càng nghiêm trọng trong xã hội, tạo ra những rào cản lớn cho sự phát triển chung.
Hạn chế cơ hội với bên yếu
Hiệu ứng Matthew khiến cho những người vốn đã yếu thế càng gặp nhiều khó khăn hơn trong việc vươn lên. Họ thiếu hụt nguồn lực, cơ hội và động lực để cải thiện tình trạng của bản thân. Khi nhận thấy sự chênh lệch quá lớn giữa bản thân và những người thành công, những người yếu thế có thể nảy sinh tâm lý tự ti, thất vọng và mất động lực để cố gắng. Họ có thể bỏ cuộc và chấp nhận số phận của mình, dẫn đến những hệ lụy tiêu cực cho bản thân và xã hội.
Hiệu ứng Matthew gây ra sự bất bình đẳng trong xã hội
Giải pháp đối với hiệu ứng Matthew
Thực hiện chính sách đảm bảo công bằng
- Giáo dục: Tất cả trẻ em đều có cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng cao, bất kể xuất thân hay hoàn cảnh kinh tế xã hội, bao gồm việc đầu tư vào giáo dục mầm non, cung cấp học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn, và thu hẹp khoảng cách về chất lượng giáo dục giữa các khu vực.
- Chăm sóc sức khỏe: Tất cả mọi người đều có quyền tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cao, bất kể khả năng chi trả bằng cách mở rộng chương trình bảo hiểm y tế, đầu tư vào cơ sở hạ tầng y tế, và đào tạo thêm nhân viên y tế.
- Thị trường lao động: Xóa bỏ các rào cản trong việc tuyển dụng và thăng tiến dựa trên giới tính, chủng tộc, nguồn gốc xã hội, hoặc các yếu tố khác không liên quan đến năng lực. Thúc đẩy bình đẳng lương cho nam và nữ. Hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động để họ có thể thích nghi với thị trường lao động biến đổi.
Tăng cường phúc lợi xã hội
- Cung cấp mạng lưới an toàn xã hội cho những người có thu nhập thấp, người thất nghiệp, người già yếu, và người khuyết tật bằng cách trợ cấp thất nghiệp, trợ cấp xã hội, trợ cấp nhà ở, và các chương trình hỗ trợ khác.
- Đầu tư vào các chương trình phát triển cộng đồng để giúp người dân thoát khỏi đói nghèo và cải thiện chất lượng cuộc sống, cung cấp vốn vay cho các doanh nghiệp nhỏ, hỗ trợ phát triển nông nghiệp, và xây dựng cơ sở hạ tầng ở các khu vực nghèo.
Tăng cường phúc lợi xã hội để giảm hiệu ứng Matthew
Bài viết trên đã cung cấp một số kiến thức về hiệu ứng Matthew là gì và ảnh hưởng đối sự phát triển chung của xã hội. Cùng đón đọc những bài viết về tài chính cá nhân của Tikop trong những lần sau nhé!
Tải ứng dụng 
